Με αφορμή την έναρξη της νέας χρονιάς και με την κοινή παραδοχή ότι στην αρχή του έτους πολλοί θέτουν τους νέους ή τροποποιημένους στόχους τους, σκεφθήκαμε να ξεκινήσουμε την ενημερωτική δραστηριότητά μας με ένα θέμα που μας αφορά όλους.

Η Natixis είναι μία μεγάλη επιχειρηματική & επενδυτική Γαλλική Τράπεζα. Στα τέλη του  2022 δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνας που διενεργεί κάθε χρόνο για τον πιο δημοφιλή προορισμό για τους συνταξιούχους. Οι κυριότεροι από τους 18 παράγοντες που λαμβάνει υπ’ όψη του ο Παγκόσμιος Δείκτης Συνταξιοδότησης της Natixis στην αναζήτηση της προτιμώμενης χώρας είναι η ποιότητα ζωής, η οικονομική ευημερία, το σύστημα υγείας, και η κοινωνική ισότητα. Η χώρα μας βαθμολογήθηκε με 72% στο σύστημα υγείας, 63% στην ποιότητα ζωής, 46% στο εισόδημα μετά την συνταξιοδότηση και με 15% στην οικονομική ευημερία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αξιολόγησης αυτής, η Ελλάδα προτιμάται μόλις από το 42% των ερωτηθέντων και,  σε σύνολο 44 χωρών, βρίσκεται στην 40η θέση, ενώ προηγείται μόνο των χωρών Ουγγαρία, Γαλλία, Τουρκία και Ιαπωνία. Επισημαίνεται ότι δεν είναι η 1η αλλά η 3η συνεχόμενη χρονιά που κατατάσσεται στις πολύ χαμηλές θέσεις του συγκεκριμένου δείκτη! Στον αντίποδα, ο κορυφαίος προορισμός για τη συνταξιοδότηση είναι η Νορβηγία, με ποσοστό προτίμησης 81%. Τη δεκάδα συμπληρώνουν η Ελβετία (80%), η Ισλανδία (79%), η Ιρλανδία (με 76%, παρόλο που βίωσε σκληρή μνημονιακή πολιτική), Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Αυστραλία & Νέα Ζηλανδία (ισοψηφούν με 75%), η Δανία (74%) και η Τσεχία (73%).

Οι γενικοί στόχοι κάθε νέας χρονιάς είναι λίγο-πολύ παρόμοιοι για όλους μας. Ποιος δεν επιθυμεί το  2023 να προχωρήσει όμορφα, ομαλά, με υγεία, καλή ψυχολογία και αυτοπεποίθηση ότι θα ανταπεξέλθει σε ό,τι καινούργιο έρθει…  Είναι πολύ πιθανό να αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος που ζούμε είναι κατά πολύ διαφορετικός από τον κόσμο που υπήρχε πριν 10-20 χρόνια.  Η καθημερινότητα και η εργασία έχουν γίνει πιο απαιτητικές, το επίπεδο ζωής έχει ανέβει με αποτέλεσμα οι υποχρεωτικές δαπάνες προκειμένου να συμβαδίζουμε, να αυξάνονται. Όμως, εκτός από το αύριο, το φέτος και του χρόνου, υπάρχει κάτι ιδιαίτερα σημαντικό και σε μεγάλη χρονική απόσταση: Υπάρχει η Συνταξιοδότηση και το Μέλλον μας, που, αν οργανωθεί με βήματα στοχευμένα και συστηματικά, τα βήματα που θα ξεκινήσουμε σήμερα, εκείνα θα μας χαρίσουν την αξιοπρέπεια στα χρόνια της Σύνταξης.

Κι ας μην παρασυρόμαστε από την επικείμενη αύξηση των συντάξεων! Μια μηνιαία διαφορά 30 ή 40 ευρώ δεν λύνει το πρόβλημα. Εκτός αυτού, είναι πολύ πιθανό η αύξηση να μην επαναληφθεί για πολλά χρόνια. Ίσως να δημιουργήθηκε κάποιος -μικρός σχετικά- δημοσιονομικός χώρος από πρόσκαιρα θετικά αποτελέσματα της οικονομίας, όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι τα χρήματα για την απόδοση κρατικής σύνταξης επαρκούν για πολύ λίγα ακόμα χρόνια. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετική η κατάσταση όταν οι γεννήσεις συνεχώς μειώνονται, με αποτέλεσμα να είναι διαθέσιμο όλο και λιγότερο εργατικό δυναμικό, που θα ενισχύσει τα ταμεία με τις εισφορές του? Όταν αρκετοί εργάζονται με «μειωμένα» ωράρια ή με αδήλωτη, επομένως με χαμηλές ή μηδενικές εισφορές εργασία?

Με 42,5% μέγιστο ποσοστό αναπλήρωσης του μέσου μισθού για 40ετή εργασία, η έρευνα της Natixis αποτυπώνει την αλήθεια: η Ελλάδα είναι «σκληρή» για τους Συνταξιούχους. Και οι μελλοντικοί συνταξιούχοι το γνωρίζουν ήδη, καθώς, σύμφωνα με έρευνα της EIOPA, που δημοσιεύθηκε την 18/1/23, μόλις το 30% των Ελλήνων πιστεύουν ότι θα μπορούν να ζήσουν άνετα στη συνταξιοδότησή τους, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών (45%). Για τον λόγο αυτό, για συμπλήρωση του εισοδήματος που θα λείπει, ορισμένες εταιρείες έχουν ξεκινήσει να δημιουργούν συνταξιοδοτικά ταμεία για το προσωπικό τους.

Σε ατομικό επίπεδο, το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται μόνο με έγκαιρη και μακροχρόνια αποταμίευση που μπορεί να επιτευχθεί και μέσω επενδυτικών προϊόντων βασισμένων στην ασφάλιση, των Unit Linked (UL), που ακούγονται όλο και περισσότερο, καθώς τα παραδοσιακά αποταμιευτικά ασφαλιστικά προγράμματα έχουν πλέον καταργηθεί. Είναι γνωστό ότι δεν έχουν εγγυημένες αποδόσεις, όμως τα UL, εφόσον έχουν καλό σχεδιασμό, διανεμηθούν με σοβαρότητα και παρουσιαστούν με ενσυναίσθηση και με κύριο στόχο το μικρότερο δυνατό ρίσκο για τον ασφαλισμένο, καταφέρνουν να αποδώσουν καρπούς, που μελλοντικά θα αποδειχθούν πολύτιμοι!

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει δυσπιστία, και είναι δικαιολογημένη, καθώς προέρχεται από βλαβερές πρακτικές του παρελθόντος. Όμως, η ασφαλιστική αγορά έχει κατά πολύ βελτιωθεί, κινείται με όλο και μεγαλύτερη διαφάνεια, έχει εγκαταστήσει αμυντικούς μηχανισμούς όπως το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής, προϋποθέτει πιστοποίηση και ετήσια επαναπιστοποίηση των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών και αυστηρή εποπτεία των ασφαλιστικών εταιρειών από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το εταιρικό σύστημα διακυβέρνησης SOLVENCY II (οδηγία της Ε.Ε., που εναρμονίζει τον ασφαλιστικό κανονισμό αναφορικά με το ύψος του κεφαλαίου που πρέπει να διαθέτουν οι ασφαλιστικές εταιρείες της, ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο αφερεγγυότητας), αλλά και η εποπτεία από την EIOPA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων), αποστολή της οποίας είναι να προστατεύει δημόσιες αξίες όπως η σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος, η διαφάνεια των αγορών και των χρηματοοικονομικών προϊόντων και η προστασία των ασφαλισμένων, έχουν καταστήσει τον έλεγχο ακόμα πιο αυστηρό και την αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών ακόμα πιο ισχυρή!

Όχι, δεν είναι όλα τέλεια! Υπάρχουν Unit Linked προϊόντα πολύ καλά αλλά και ορισμένα λιγότερο καλά, υπάρχουν ασφαλιστικές εταιρείες με φιλοσοφία αειφορίας, που στοχεύουν σε επενδύσεις πράσινης ενέργειας και χαρακτηριστικά βιωσιμότητας, με ήδη καλύτερες αποδόσεις από τις προγενέστερες. Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν και λιγότερο αποτελεσματικές εταιρείες ή επενδυτικά προγράμματα βασιζόμενα στην ασφάλιση. ‘Όλοι ωστόσο οφείλουμε στον εαυτό μας και στα παιδιά μας (όσοι έχουν), που θα κληθούν να μας στηρίξουν στο μέλλον οικονομικά, να έχουμε μάτια και αυτιά ανοιχτά, ώστε να αντιλαμβανόμαστε το οικονομικό μας περιβάλλον. Όταν είμαστε εξαρχής «ανοικτοί» απέναντι σε ένα ενδεχόμενο, σε μια λύση, τότε γίνεται πιο εύκολο να την αντιληφθούμε, έστω και αν στο τέλος την απορρίψουμε. Να μελετούμε τις αποταμιευτικές προτάσεις, να ψάχνουμε τις διαφορές και να αξιολογούμε τόσο αυτές όσο και τους εκπροσώπους της ασφάλισης. Γιατί μόνο όταν αντιλαμβανόμαστε μπορούμε να πάρουμε τη σωστή απόφαση, π.χ. να ξεκινήσουμε μία επένδυση βασισμένη σε ασφάλιση με διαχειριστή μια ασφαλιστική εταιρεία ή μια επένδυση σε ελεύθερα αμοιβαία κεφάλαια ή έστω μια μηνιαία αποταμίευση σε τράπεζα, μειώνοντας κάποια περιττά έξοδα ή «σφίγγοντας το ζωνάρι» ακόμα περισσότερο ή και τίποτα από αυτά, γνωρίζοντας όμως το γιατί!

Χρήσιμο είναι να γνωρίζουμε ότι, με τα ελάχιστα επιτόκια καταθέσεων των τραπεζών, ο πληθωρισμός «τρώει» τις αποταμιεύσεις μας. Κάλλιστα μπορεί να τρώει και τις επικουρικές  συντάξεις μας, οι οποίες δεν επενδύονται, αλλά κάθονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς, καθώς στις διοικήσεις των κρατικών ταμείων δεν υπάρχει η τεχνογνωσία της επαγγελματικής διαχείρισης μιας επένδυσης. Επομένως, τα χρήματα που «κοιμούνται» σε τραπεζικούς λογαριασμούς δεν αποτελούν βιώσιμη λύση!

Είναι απόλυτα κατανοητό ότι μια μακροπρόθεσμη ασφαλιστική δέσμευση για αποταμίευση μπορεί να δημιουργεί ανησυχία για κάτι άγνωστο και απρόβλεπτο, που το μέλλον μπορεί επίσης να φέρει, όπως π.χ. την απώλεια της εργασίας ή ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Η κρίσιμη διαφορά είναι ότι το πρόβλημα της Σύνταξης γνωρίζουμε ότι σίγουρα θα υπάρξει ενώ οποιοδήποτε άλλο ανάχωμα δεν είναι βέβαιο ότι θα προκύψει στην πορεία.